استئوپروزیس چیست؟
پوکی استخوان یا استئوپروز شرایطی است که درآن توده استخوانی (تراکم موادمعدنی دراستخوان) کاهش می یابد. اصطلاح “استئو”به معنی استخوان و”پروزیس”به معنای اسفنج است، که فقط به شرایط داخل استخوان استئوپروزی مربوط می شود. استخوانهای طبیعی حفره های بسیارکوچکی دارند، درحالیکه استخوان های مبتلا به استئوپروز دارای حفره های خیلی بزرگتری هستند. وجوداین سوراخها باعث می شود استخوانها خیلی راحت تردچارشکستگی گردند.
پوکی استخوان تقریبا همراه با فرایند پیری در همه افراداتفاق می افتد. اما میان افرادسالم وبدون ناتوانی، نزدزنان به خصوص کسانی که مدتی ازدوران یائسگی آنان می گذرد، خیلی شایعتراست. ممکن است شما با استئوپروز آشنائی داشته باشید یا اینکه درمورد دوستان یا سایراعضای خانواده که مبتلا به پوکی استخوان هستند چیزهائی شنیده باشید.آیا تاکنون زنی را که در واقع به دلیل پیری کوتاه ترشده است را دیده اید؟ این مشکل می تواندبه دلیل ایجاد استئوپروزدر استخوانهای ستون فقرات اوبه وجودآمده باشد.
استئوپروز درهمه جای بدن به وجودمی آید ومی تواندمنجربه این مسئله شودکه استخوانها به راحتی دچار شکستگی شوند. این حالت امکان دارد هنگام انجام یکسری حرکات (مانندحرکات کششی)، متعاقب افتادن های جزئی، یا حتی بعدازاسپاسم های ناجور ویا حتی ممکن است تقریبا” بدون هیچ دلیلی هم رخ دهد.
آیا شما درمعرض خطراستئوپروزیس هستید؟
بله همه درمعرض پوکی استخوان قراردارند! بعضی از عوامل که درایجاد آن نقش دارندازاین قرارند:
شیوه زندگی نشسته وبدون حرکت
لاغری
تغذیه نامناسب
دیابت
مصرف سیگار
کم بودن میزان ویتامین D وکلسیم دررژیم غذائی
روشن بودن پوست و موهای بور
مصرف بیش ازحد کافئین( چای وقهوه)
علاوه براینها ، ضایعه نخاعی نیزمی تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
درزیر برخی از نکات مهم در مورد ایجاد استئوپروز یس بعد از ضایعه نخاعی ذکر شده است:
هم زنان و هم مردان نخاعی به آن مبتلا می شوند.
افراد نخاعی درسنین خیلی پائین تری استئوپروزیس می گیرند.
شکستگی استخوانها معمولا در استخوان های پاها و اغلب در اطراف زانوها اتفاق می افتد.
خبرخوبی که وجود دارد این است که: ابتلا شما به استئوپروز به این معنا نیست که استخوانهای شما درآینده دچارشکستگی خواهدشد. بهتر است که بدانید تقریبا تنها در ۶ درصد از افراد نخاعی شکستگی حاصل از استئوپروز اتفاق می افتد. شاید این مقدار به نظر زیاد برسد، اما با این وجود، ازلحاظ آماری این مقدار احتمال برای شما مطلوب است.
ضایعه نخاعی چه نقشی درپوکی استخوان می تواند داشته باشد؟
بلافاصله بعد از ضایعه نخاعی، ما متوجه می شویم که درعرض چند روز ترمیم استخوان با مشکل مواجه شده و تخریب آن آغاز می گردد. یافته های دیگرنشان می دهند که بعداز ضایعه نخاعی و در زمان جراحت، بدن بیمار شروع به دفع مواد معدنی نظیرکلسیم به درون ادرارمی کند. منشاء این کلسیم در اصل استخوان ها هستند که به داخل خون دفع شده و سپس به وسیله ادرار از بدن خارج می گردد. اگرچه ما نمی توانیم تا ماهها این افت استخوانی را با اشعه ایکس اندازه گیری کنیم، اما می دانیم که این موضوع اتفاق می افتد، چرا که می توانیم با اندازه گیری کلسیم و سایرموادشیمیائی آزاد شده درخون و ادرار که درطول مدت کوتاهی بعدازضایعه نخاعی اتفاق می افتد ، به این مسئله واقف شویم. این افت استخوانی در۳ تا ۱۲ ماه اول بعد از آسیب به بالاترین حد خود می رسد و تا چند سال بعد از آسیب نخاعی نیز ادامه پیدا می کند.
مادقیقا”نمی دانیم که چه عواملی باعث می شوند که بعد از ضایعه نخاعی استخوانها این قدرسریع دچارتخریب گردند، اما احتمالا” چندین عامل دراین موردنقش دارند. اما درهر حال یکی از این عوامل فعالیت بدنی است. ما می دانیم که هنگام انجام فعالیتهای جسمی، ماهیچه های بدن روی استخوانها کشیده می شوند و این موضوع درواقع کمک می کند که استخوانها قوی تر گردند. بعدازضایعه نخاعی ، بعضی از ماهیچه های شما دیگرنمی توانند باعث کشیدگی استخوانها و تقویت آنان گردد. به همین دلیل افت تراکم استخوانی بعد از ضایعه نخاعی خیلی سریع اتفاق می افتد. احتمالا” چیزهای دیگری مانند تغییرات ایجاد شده درسیستم عصبی خودکار یا گردش خون که مرتبط باخودضایعه نخاعی هستند نیز وجود دارندکه باعث وخیم شدن استئوپروز می شوند.
وقتی که ما به میزان تراکم استخوان افراد نخاعی توجه می کنیم، در واقع می بینیم که افت استخوانی در بخشهائی که فلج شده اند بیشتر است. برای مثال اگر شما پاراپلژی هستید و از ویلچر استفاده می کنید، احتمالا” افت تراکم استخوانی ، بیشتر درپاهای شما رخ می دهد، نه در دستهای شما. ماهیچه های دستهای شما هنگام انجام بسیاری از فعالیتها مانند هل دادن ویلچر و جابجائی ها کارمی کنند و بر روی استخوانها حرکت می نموده و باعث تقویت آنان می گردد.
حتی استخوانهای ستون فقرات به دلیل حفظ وضعیت بدن توسط یک عده یا تمامی ماهیچه های پشت شما درحال کشش هستند و حتی درموقع نشستن هم باعث کشیدگی استخوانهای مذکورمی شوند.
اگرشما تتراپلژی هستید(ممکن است بیشتربااصطلاح کوادری پلژی آشناباشید) احتمالا” تراکم استخوانی خود را در پاها، دستها و همچنین ستون فقرات از دست خواهید داد.
به چه صورت باید بدانم که استئوپروز دارم؟
اگر مبتلا به ضایعه نخاعی هستید، شما استئوپروز خواهید داشت. دریک دوره زمانی کوتاه بعد ازآسیب نخاعی ، بدن شما به سرعت کلسیم موجود در استخوانها را به داخل خون و ادرار دفع می کند. این مسئله موقعی می تواند تشخیص داده شود که آزمایش خون و ادرار انجام گیرد.
بعد ازمدتی و برای بقیه عمر لازم است که برای تشخیص استئوپروز از روشهای جدید عکسبرداری با اشعه ایکس مانند DEXA یا CAT اسکن استفاده کنید.
به چه صورت باید با پزشک خود مشورت کنم؟
ابتدا عوامل خطری که در بالا ذکر شد را مرور کرده و با توجه به ضایعه نخاعی خود در مورد جاهائی از بدنتان که احتمال می دهید بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار داشته باشند، فکرکنید. سپس درباره پیشگیری از ادامه استئوپروز با پزشک خود مشورت کنید. چنانچه در نظر دارید برخی از روشهای درمانی جدید، فعالیتهای بدنی و برنامه های ورزشی و به خصوص برنامه های که شامل ایستادن یا قدم زدن هستند را آغاز کنید، ابتدا با پزشک خود در مورد پوکی استخوان صحبت نمائید.
چگونه می توانم خطرپوکی استخوان ر ا کاهش دهم؟
ابتدا اطمینان حاصل کنید که قبل از شروع هر گونه درمانی با پزشک خود بررسی های لازم را انجام داده اید ، چرا قطعا” نمی خواهید که درطول سالها تنها یکبار بایستید یا ورزش کنید و بعد ازآن هفته ها یا حتی ماهها در بستر درجستجوی یک مهره شکسته شده درپشت خود باشید.
تاکنون ما درمانهای مناسبی برای کاهش تراکم استخوان ها که ازمدتها بعد از ضایعه نخاعی و جود داشته است، پیدا نکرده ایم. متاسفانه شما احتمالا” نمی توانید استئوپروز را درمان کنید. توافق عمومی بر این است که شما نمی توانید مواد معدنی خارج شده از استخوان را باز گردانید. بهترین توصیه این است که هرکاری درتوان شما است برای پیشگیری از افت تراکم استخوانی انجام دهید. شما می توانید:
مصرف سیگاررامتوقف کنید.
مصرف نوشیدنی های کافئین مانند قهوه و چای را محدود نمائید.
با انجام فعالیتهای بدنی و یا ورزش تحرک داشته باشید.
اگر زنی هستید که به سن پائسگی رسیده اید، درمورد استفاده از مکملهای استروژن با پزشک خود مشورت کنید.
رژیم غذائی متعادل و سالم مصرف نمائید، بطوری که مقادیرتوصیه شده کلسیم ( در فراورده های لبنی مانند شیر و پنیر و غذاهای دریائی و حبوبات) و ویتامین D (در تخم مرغ یا از طریق استفاده از مکملهای ویتامین) راجذب کنید.
بیرون رفته و خود را درمعرض آفتاب قراردهید! آیا می دانید وقتی که آفتاب به شما می خورد در پوست شما ویتامین D ساخته می شود؟ سایرمنابع ویتامین D شامل شیر غنی شده، ماهیهای چرب و روغن ماهی و سبزیجات بابرگهای سبزهستند.
به خاطرداشته باشیدکه اگرچه استئوپروز و ضایعه نخاعی یک واقعیت زندگی محسوب می شوند ،اما در اکثر افراد نخاعی، استخوانها دچار شکستگی نمی شوند. هزاران نفر با وجود استئوپروز مرحله پیری را بدون شکستگی استخوان گذرانده اند. احتمالات بر مطلوب بودن اوضاع دلالت دارند و راههای زیادی برای کاهش خطر وجود دارد!!!.
چند نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید:
اگر شما ضایعه نخاعی دارید، افت تراکم استخوانی (استئوپروز) راسریعتر از افرادی که ضایعه نخاعی ندارند، تجربه خواهیدکرد.
با استئوپروز یس استخوان های شما متخلخل و شکننده ترمی شوند. این استخوانها به آسانی دچارشکستگی می گردند ولی درمجموع با این و جود هم احتمال شکستگی خیلی کم است.
استخوان هائی که بعد از ضایعه نخاعی دچار پوکی می شوند، بازسازی نخواهد شد. ولی بعد از ضایعه نخاعی می توان با انجام کارهای زیادی از افزایش افت تراکم استخوانی پیشگیری کرد. منبع
بازدیدها: 4